PERIODONTOLOGIA
Start / Periodontologia
Co to jest periodontologia?
Periodontologia to w wolnym tłumaczeniu nauka o tym, co otacza ząb, czyli o przyzębiu. Widocznym bezpośrednio w jamie ustnej elementem przyzębia są dziąsła (na rysunku – kolor różowy). Pokrywają one kości szczęki i tkankę kostną żuchwy (kolor żółty), w których zakotwiczone są zęby na niezliczonej liczbie włókien, tworzących ozębną (kolor fioletowy).
Ozębną budują również komórki odpowiedzialne za regenerację sąsiadującej kości i tkanki pokrywającej korzeń, naczynia krwionośne oraz liczne zakończenia nerwowe, nieustannie przesyłające informacje o działających siłach, dzięki czemu jesteśmy w stanie wyczuć między zębami włos o grubości 0,08 mm. Ta niezwykle misterna konstrukcja może ulec nieodwracalnemu zniszczeniu na skutek stanu zapalnego zwanego parodontozą.
Przebieg zapalenia przyzębia
Najlżejszą postacią zapalenia przyzębia jest zapalenie dziąseł (na rysunkach kolor czerwony – stan zapalny). Jest ono w pełni odwracalne, gdyż nie obejmuje kości i ozębnej. Dziąsła są zaczerwienione, obrzęknięte, mają tendencję do krwawienia, szczególnie podczas szczotkowania zębów, może pojawić się nieprzyjemny zapach z ust. Najczęstszą przyczyną jest nieprawidłowa higiena jamy ustnej, na skutek której na zębach i dziąsłach gromadzą się złogi płytki nazębnej i resztek pożywienia, na których żerują bakterie wywołujące stan zapalany.
Uwaga u palących papierosy! Uszkodzenia drobnych naczyń krwionośnych maskują zaczerwienienie czy krwawienie, a więc zapalenie może rozwijać się niezauważenie i obejmować kolejne elementy przyzębia nie dając widocznych objawów.
Jeśli leczenie nie zostanie wdrożone na czas, stan zapalny rozprzestrzenia się na tkankę kostną i ozębną. Dochodzi do ich stopniowej destrukcji, która zaczyna być widoczna na zdjęciu RTG. W początkowej fazie występujące objawy są analogiczne do zapalenia dziąseł. Może pojawić się nadwrażliwość, gdy w miarę niszczenia tkanek odsłonięta zostaje wrażliwa powierzchnia korzenia. Rokowanie jest tym lepsze, im wcześniej zostanie podjęte leczenie.
W miarę rozwoju choroby coraz większa ilość tkanek ulega zniszczeniu. Zęby mogą zacząć wykazywać zwiększoną ruchomość, pojawiają się recesje dziąseł, czyli odsłonięte powierzchnie korzeni na skutek obniżającego się poziomu kości i dziąseł. Nierzadko pojawia się ropny wysięk. Miejsca takie są dużo bardziej podatne na próchnicę, gdyż powierzchnia korzenia w prawidłowych warunkach jest odizolowana od dostępu bakterii bytujących w jamie ustnej i jest mniej twarda i odporna od szkliwa.
W dalszym przebiegu objawy nasilają się. Ruchomość zębów staje się wyraźnie wyczuwalna, mogą nawet ulegać trwałemu przemieszczeniu. Jeśli stan zapalny dotrze do wierzchołka korzenia, gdzie z ozębną łączy się miazga zęba, może dojść do jej wtórnego zapalenia. W skrajnych przypadkach dochodzi do samoistnej utraty zęba.
Leczenie chorób przyzębia
Podstawą leczenia w każdym przypadku jest poprawa higieny jamy ustnej. Lekarz przeprowadza instruktaż i proponuje odpowiednie przybory higieniczne. Do leczenia zalicza się również skaling, czyli oczyszczenie zębów z kamienia, będącego zmineralizowaną płytką nazębną. Jego usunięcie nie jest możliwe żadną szczoteczką, ani żadną pastą do zębów, dlatego musi być wykonane w gabinecie z wykorzystaniem odpowiednich narzędzi.
W miarę rozwoju choroby wdrażane są coraz bardziej zaawansowane metody leczenia, jak podawanie leków do kieszonek, wykorzystanie urządzenia VECTOR, augmentacja kości czy biostymulacja. W skrajnych przypadkach konieczne jest usunięcie zęba.
Rokowanie jest tym lepsze, im wcześniej zostało wdrożone leczenie.
Lekarz zajmujący się periodontologią
Najczęściej zadawane pytania dotyczące periodontologii
Ile czasu trwa leczenie paradontozy?
Niestety zapalenie przyzębia nie jest w pełni uleczalne. Leczenie zatrzymuje postęp parodontozy, redukuje stan zapalny i objawy, ale odtworzenie wszystkich tkanek nie jest możliwe, a zniszczenia wywołane chorobą są nieodwracalne. Dlatego tak ważne jest wczesne podjęcie leczenia. Im mniej tkanek uległo destrukcji, tym lepsze rokowanie. Zaniedbanie wizyt kontrolnych skutkować będzie zaburzeniem chwiejnej równowagi uzyskanej dzięki leczeniu, a choroba zacznie dalej postępować, dlatego pacjent przez całe życie musi pod kontrolą periodontologa.
W mojej rodzinie występowały problemy z przyzębiem, czy ja również będę je mieć?
Skłonność do parodontozy faktycznie może być przekazana w genach. Wynika to z faktu, że choroba ta ma podłoże wieloczynnikowe, w tym genetyczne, a nieprawidłowa higiena jest główną, ale nie jedyną przyczyną. Ryzyko wzrasta z wiekiem, ale zwiększa je również palenie papierosów, alkohol, zła dieta, niektóre leki, zaburzenia hormonalne, a także ciąża i menopauza. Stan zapalny zaostrzają choroby ogólne, przede wszystkim cukrzyca, a także choroby serca, choroby o podłożu immunologicznym, osteoporoza i wiele innych. Wieloczynnikowość komplikuje leczenie, a osoby z grup ryzyka powinny regularnie kontrolować stan przyzębia.
Objawy występują tylko przy nielicznych zębach, czy to też choroba przyzębia?
Parodontoza nie przebiega równomiernie w całej jamie ustnej. Nierzadko niektóre zęby wykazują już znaczny stopień ruchomości, a przy innych struktura kości zniszczona jest w niewielkim stopniu. W niektórych przypadkach zapalenie występuje punktowo, w miejscu działania czynnika miejscowego, jak nieprawidłowe wypełnienie czy odbudowa protetyczna. Żadnych objawów nie należy bagatelizować i warto udać się na konsultację u specjalisty.
Czy parodontoza ma wpływ na zdrowie całego organizmu?
Jama ustna jest bardzo dobrze unaczynioną częścią ciała, a poprzez rozbudowaną sieć naczyń krwionośnych komunikuje się z resztą organizmu. Dodatkowo stanowi połączenie świata zewnętrznego z wnętrzem ciała, czyli z układem pokarmowym i oddechowym. Tymi drogami bakterie z ognisk zapalnych znajdujących się w jamie ustnej mogą rozprzestrzeniać się na resztę organizmu. Udowodniono, że nieleczona parodontoza zwiększa ryzyko zawału, udaru, przedwczesnego porodu, a także może przyczyniać się do trudności w zajściu w ciążę. Wiele chorób zaostrza przebieg choroby przyzębia, ale parodontoza nie pozostaje obojętna dla reszty organizmu. Dlatego tak ważne jest holistyczne podejście i pozostawanie pod opieką zarówno lekarzy prowadzących chorobę ogólną, jak i periodontologa.
Jak często należy usuwać kamień nazębny?
Przyjęto, że skaling należy wykonywać nie rzadziej niż raz w roku. Przynajmniej w takich odstępach czasu zabieg ten jest refundowany przez NFZ. Jednak szybkość odkładania się kamienia jest zróżnicowana osobniczo i zależy od wielu czynników, jak poprawność higieny jamy ustnej, ilość i skład śliny, zażywane leki, dieta, ustawienie zębów w łuku. Jak często należy wykonywać skaling u danego pacjenta określa lekarz, ustalając termin kolejnej wizyty kontrolnej.